بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر سازه انگاری

عرصه تحلیل سیاست خارجی کشورها از مهم ترین حوزه های پژوهشی علوم سیاسی و روابط بین الملل است و پژوهشگران با اتکا به روش شناسی های گوناگون و با استفاده از نظریات مختلف به تحلیل رفتار دولت ها در عرصه سیاست خارجی می پردازند. با این حال بیشتر تحلیل های ارائه شده از سیاست خارجی کشورها با استفاده از رویکرد واقع گرایانه صورت پذیرفته است. در این رویکرد که با گزاره های دولت محوری، آنارشیک بودن نظام بین-الملل، خودیاری، بقا، توجه به قدرت و منافع ملی همراه است؛ به عناصر و مولفه های غیر مادی همچون ارزش ها، هنجارها و هویت توجه چندانی نمی شود. برای رفع کاستی های نظری جریان خردگرایانه حاکم خصوصاً واقع گرایی از ابتدای دهه 1990، رویکرد سازه انگاری مطرح گردید. سازه انگاری به عنوان یک روش بحث در حیطه سیاست بین الملل و سیاست خارجی الگویی جوان محسوب می شود که به دنبال ناکامی نظریه های خردگرایانه حاکم بر روابط بین الملل که تنها بر منافع مادی و قدرت تاکید داشتند، با تاکید بر اهمیت گزاره هایی مانند، اهمیت ساختارهای هنجاری و فکری علاوه بر ساختارهای مادی، توجه به نقش هویت و هنجارها در شکل گیری منافع و کنش ها و.. . برای تحلیل سیاست بین الملل و سیاست خارجی مطرح شد. در این پژوهش که با استفاده از روش توصیفی -تحلیلی صورت خواهد گرفت سوال اصلی این است که، آیا رویکرد سازه انگاری می تواند ابزار مناسبی برای تحلیل تمامی دوره های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تلقی شود؟ فرضیه مطرح شده در پاسخ بدین سوال عبارت است از این که، با توجه به گزاره های نظری سازه انگاری، این رویکرد می تواند نظریه مناسبی برای تحلیل تمامی دوره های سیاست خارجی جمهوری اسلامی باشد. این پایان نامه از دو بخش تشکیل شده است. در بخش نخست به بررسی کلیات تحقیق و مبانی نظری و فرانظری رویکرد سازه انگاری پرداخته خواهد شد و در بخش دوم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در فاصله سال های 1388-1357 بر اساس رویکرد سازه انگاری مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.